TheDragon gaýyk festiwaly(ýönekeýleşdirilen hytaý: 端午节;adaty hytaýlylar: 端午節) Hytaýyň adaty baýramçylygy bolup, ol bäşinji aýyň bäşinji gününde bolýarHytaý senenamasy, maý aýynyň ahyryna ýa-da iýun aýyna gabat gelýärGregorian senenamasy.
Baýramyň iňlis dilindäki adyDragon gaýyk festiwaly, Hytaý Halk Respublikasy tarapyndan baýramçylygyň resmi iňlis terjimesi hökmünde ulanyldy. Käbir iňlis çeşmelerinde şeýle diýilýärGoşa bäşinji festiwalasyl hytaý adyndaky ýaly senä degişlidir.
Sebit boýunça hytaý atlary
Duanwu(Hytaýlylar: 端午;pinyin:duānwǔ), festiwalyň çagyrylyşy ýalyMandarin Hytaý, sözme-söz “atyň başlamagy / açylmagy”, ýagny ilkinji “at güni” diýmekdirHytaý zodiak/Hytaý senenamasyulgam) aýda ýüze çykmagy; manysynyň bardygyna garamazdanwǔ, “Atlaryň haýwanlar siklinde” güni, bu häsiýet hem biri-biri bilen düşündirilýärwǔ(Hytaýlylar: 五;pinyin:wǔ) “bäş” manysyny berýär. Şonuň üçinDuanwu, “Bäşinji aýyň bäşinji güni”.
Festiwalyň mandarin hytaý ady “端午節” (ýönekeýleşdirilen hytaý: 端午节;adaty hytaýlylar: 端午節;pinyin:Duānwǔjié;Wade - Giles:Tuan Wu)HytaýweTaýwanwe Gonkong, Makao, Malaýziýa we Singapur üçin “Tuen Ng Festiwaly”.
Dürli görnüşde dürli aýdylýarHytaý şiwelerinde. InKanton, şeýleromanlaşdyrylanýalyTuen1Ng5Jit3Gonkongda weTung1Ng5Jit3Makaoda. Şonuň üçin Gonkongda “Tuen Ng Festiwaly”Tun Ng(Festividade do Barco-Dragãoportugal dilinde) Makaoda.
Gelip çykyşy
Bäşinji aý aýy şowsuz aý hasaplanýar. Adamlar tebigy betbagtçylyklaryň we keselleriň bäşinji aýda adatydygyna ynanýardylar. Betbagtçylykdan dynmak üçin adamlar bäşinji aýyň bäşinji gününde kalamus, Artemisiýa, nar gülleri, hytaý ixora we sarymsaklary gapylaryň üstünde goýardylar.[sitata gerek]Kalamusyň görnüşi gylyç ýaly we sarymsagyň güýçli ysy bilen emele gelýändigi sebäpli, erbet ruhlary ýok edip bilýärler.
Aagondarha gaýyk festiwalynyň gelip çykyşyna başga bir düşündiriş Çin neberesinden (miladydan öňki 221–206-njy ýyllar) gelýär. Aý senenamasynyň bäşinji aýy erbet aý, aýyň bäşinji güni bolsa erbet gün hasaplandy. Zäherli haýwanlaryň bäşinji aýyň bäşinji gününden başlap, ýylanlar, sentipedler we garpyzlar ýaly peýda boljakdygy aýdylýar; adamlar bu günden soň aňsatlyk bilen keselleýärler. Şonuň üçin “Dragon Boat” festiwalynda adamlar bu betbagtlykdan gaça durmaga synanyşýarlar. Mysal üçin, adamlar bäş sany zäherli jandaryň suratlaryny diwara goýup, içindäki iňňeleri goýup bilerler. Şeýle hem adamlar bäş jandaryň kagyz kesip, çagalarynyň bilegine daňyp bilerler. Uly dabaralar we çykyşlar köp ugurlarda ösdürilip, Dragon gaýyk festiwaly keselden we betbagtçylykdan dynmak üçin bir gün bolýar.
Qu uanuan
Häzirki zaman Hytaýda iň meşhur bolan bu festiwal şahyryň we ministriň ölümini ýada salýarQu uanuan(be öňki 340–278-nji ýyllar)gadymy döwletofÇuwagtyndaUruşýan döwletler döwriofZhou neberesi. Kadet agzasyÇu şa öýi, Qu ýokary ofislerde hyzmat etdi. Şeýle-de bolsa, imperator barha güýçlenýän döwlet bilen ýaran bolmak kararyna gelendeÇinQu, bileleşige garşy çykandygy üçin kowuldy we hatda dönüklikde aýyplandy. Sürgünlikde Qu uanuan köp ýazdygoşgy. 28 ýyl soň, Çin ýesir aldyYing, Çu paýtagty. Umu umytsyzlyga uçran Qu uanuan özüni gark edip özüni öldürdiMiluo derýasy.
Oňa haýran galan ýerli ilat ony halas etmek ýa-da iň bolmanda jesedini almak üçin gaýyklaryna ylgady diýilýär. Munuň gözbaşydygy aýdylýaraagondarha gaýyk ýaryşlary. Jesedi tapylmansoň, toplary taşladylarýelmeýän tüwibalyklar Qu uanuanyň jesediniň ýerine olary iýer ýaly derýa girdi. Munuň gelip çykyşy diýilýärzongzi.
Ikinji jahan urşy döwründe Qu uanuan milletparazlyk bilen “Hytaýyň ilkinji watançy şahyry” hökmünde garalyp başlandy. Qu-yň sosial idealizmine we egsilmez watançylyga bolan garaýşy 1949-njy ýyldan soň Hytaý Halk Respublikasynda kanoniki boldy.Hytaýyň raýat urşunda kommunistik ýeňiş.
Wu Zixu
Qu uanuan gelip çykyş teoriýasynyň häzirki meşhurlygyna garamazdan, öňki territoriýadaWu Patyşalygy, festiwal ýatlandyWu Zixu(miladydan öňki 484-nji ýylda aradan çykdy), Wu premýer-ministri.Si Şi, King tarapyndan iberilen owadan aýalGoujianofueu, King tarapyndan gaty gowy görülýärdiFuchaiWu Wu Zixu, Goujianyň howply dildüwşügini görüp, bu sözlere gaharlanan Fuçaýa duýduryş berdi. Wu Zixu, bäşinji aýyň bäşinji güni jesedi derýa taşlanyp, Fuçaý tarapyndan öz janyna kast etmäge mejbur boldy. Ölenden soň, ýaly ýerlerdeSuzhou, Wu Zixu “Dragon Boat” festiwalynda ýatlanýar.
“Dragon Boat” festiwalynda geçirilen iň giň ýaýran çäreleriň üçüsi iýmek (we taýýarlamak)zongzi, içmekhakyky çakyrwe ýaryşaagondarha gaýyklary.
Aagondarha gaýyk ýaryşy
Aagondarha gaýyk ýaryşy 2500 ýyl mundan ozal Hytaýyň günortasynda dörän gadymy däp-dessur we däp-dessurlaryň baý taryhyna eýedir. Rowaýat, Uruşýan döwlet hökümetleriniň birinde Çu ministr bolan Çu uanuanyň hekaýasy bilen başlaýar. Oňa gabanjaň hökümet işgärleri töhmet atyp, patyşa tarapyndan kowlupdyr. Çu monarhynyň lapykeçliginden özüni Miluo derýasyna gark etdi. Commonönekeý adamlar suwa ylgadylar we jesedini dikeltmäge synanyşdylar. Qu uanuanyň hatyrasyna adamlar rowaýata görä ölen güni her ýyl aagondarha gaýyk ýaryşlaryny geçirýärler. Şeýle hem balyklary iýmitlendirmek, gelip çykyşlaryndan biri bolan Qu uanuanyň jesedini iýmezlikleri üçin tüwi suwa ýaýratdylar.zongzi.
Gyzyl noýba tüwi
Zongzi (adaty hytaý tüwi köftesi)
“Dragon Boat” festiwalyny bellemegiň esasy bölegi maşgala agzalary we dostlary bilen zongzi ýasamak we iýmek. Adamlar adatça zongzi gamyş, bambuk ýapraklaryna örtüp, piramida görnüşini emele getirýärler. Leavesapraklar ýelmeýän tüwi we doldurgyçlara aýratyn ys we tagam berýär. Dolduryş saýlawlary sebitlere baglylykda üýtgeýär. Hytaýyň demirgazyk sebitleri noýba pastasy, jujube we hoz bilen doldurgyç hökmünde süýji ýa-da desert görnüşli zongzi halaýarlar. Hytaýyň günorta sebitleri marinirlenen doňuz garny, kolbasa we duzly ördek ýumurtgalary ýaly dürli doldurgyçlar bilen ýakymly zongzi halaýarlar.
Zongzi bahar we güýz döwrüniň öňüsyrasynda peýda bolup, aslynda ata-babalara we taňrylara çokunmak üçin ulanylýar; Jin neberesinde Zongzi “Dragon Boat” festiwalynyň baýramçylyk naharyna öwrüldi. Jin neberesi, kömelekler resmi taýdan “Dragon Boat Festival” nahary hökmünde bellendi. Bu döwürde glýutin tüwiden başga-da, zongzi öndürmek üçin çig mal Hytaýyň derman serişdesi Yizhiren bilen hem goşulýar. Bişirilen zongzi “yizhi zong” diýilýär.
Hytaýlylaryň bu aýratyn günde zongzi iýmeginiň sebäbi köp. Halk wersiýasy Kuýuan üçin ýatlama dabarasyny geçirmekdir. Aslynda Zongzi, Çunqiu döwründen öňem ata-babasy üçin gurban hökmünde kabul edilipdi. Jin dinastiýasyndan Zongzi resmi taýdan festiwal iýmitine öwrüldi we şu wagta çenli dowam etdi.
“Dragon” gaýyk günleri 2022-nji ýylyň 3-5-nji iýuny aralygynda. HUAXIN KARBIDE hemmelere ajaýyp dynç alyş arzuw edýär!
Iş wagty: Maý-24-2022
